Cel pożytku publicznego jako przesłanka możliwości przyznawania darowizn przez Nadleśnictwa.

Autor: 

1. Prof. UwB dr hab. Ewa Katarzyna Czech

2. Mgr. Dagmara Łozowska

Umowę darowizny reguluje ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2017 poz. 459). Zgodnie z przepisem art. 888 wskazanego aktu przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Darowizna jest umową nazwaną,czynnością prawną jednostronnie zobowiązująca. Oznacza to, że podmiotem zobowiązanym do świadczenia jest darczyńca, obdarowany zaś przekazywaną darowiznę przyjmuje. Świadczenie darczyńcy jest nieodpłatne i nie może wiązać się z uzyskaniem przez darczyńcę jakiejkolwiek korzyści majątkowej, ani aktualnie, ani w przyszłości. Czynnikiem wyróżniającym czynność prawną opisywanego typu jest zatem element korzyści osiągany tylko przez jedną stronę umowy (tak: Kidyba Andrzej (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III.Zobowiązania - część szczególna, wyd. II, opublikowano: LEX 2014).

Obecnie w stosunku do większości Nadleśnictw w Polsce kierowane są prośby oraz zapytania dotyczące udzielenia darowizn na rzecz różnego rodzaju organizacji, instytucji oraz stowarzyszeń. W związku z tym, niejednokrotnie nasuwa się pytanie w przedmiocie możliwości przekazania przez nadleśnictwa - w tej formie - środków finansowych czy też określonych rzeczy, innym podmiotom.

Istotnym z punktu widzenia jednostek organizacyjnych Skarbu Państwa jest możliwość odliczenia wskazanej darowizny od dochodu. Ustawodawca dopuścił w ustawie z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz. U. z 2016 poz. 1888 ze zm.) możliwość zmniejszania obciążeń fiskalnych w przypadku dokonywania określonych świadczeń. Podatnicy mają prawo zmniejszyć podstawę opodatkowania w przypadku przekazywania środków finansowych w postaci darowizn.Nie każde jednak przekazanie będzie stanowić podstawę odliczenia. Aby móc skorzystać z tej możliwości, łącznie muszą zostać spełnione dwa warunki.

Pierwszym z nich jest wskazanie określonego podmiotu, na rzecz którego dokonana ma zostać darowizna. Co istotne, organizacja której przekazywana jest darowizna nie musi mieć statusu organizacji pożytku publicznego. Powinna zaś realizować cele pożytku publicznego określone w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie ( t.j. Dz.U. z 2016 poz. 1817 ze zm.).

Beneficjentami darowizn mogą być w szczególności organizacje pozarządowe, nie będące jednostkami sektora finansów publicznych, w rozumieniu przepisów o finansach publicznych i niedziałające w celu osiągnięcia zysku, osoby prawne lub jednostki nieposiadające osobowości prawnej utworzone na podstawie przepisów ustaw, w tym również fundacje i stowarzyszenia, jak również osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania,stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego, spółdzielnie socjalne oraz –od stosunkowo niedawna – również spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe będące spółkami działającymi na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 1171 ze zm.), które nie działają w celu osiągnięcia zysku oraz przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają zysku do podziału między swoich udziałowców, akcjonariuszy i pracowników (tak: art. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie ( t.j. Dz.U. z 2016 poz. 1817 ze zm.).

Drugi zaś warunek stanowi przeznaczenie darowizny na określony cel społecznie użyteczny. Jej przekazanie powinno nastąpić na jeden z celów określonych w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie.Wśród nich ustawodawca wymienia między innymi cele: pomocy społecznej,działalności charytatywnej, podtrzymywania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej;działalności na rzecz mniejszości narodowych, ochrony i promocji zdrowia,działania na rzecz osób niepełnosprawnych, nauki, edukacji, kultury, sztuki,ochrony dóbr kultury i tradycji, upowszechniania kultury fizycznej i sportu czy też ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego oraz inne określone w przywołanej ustawie. Mimo, iż przedmiotowe wyliczenie jest katalogiem zamkniętym, cele pożytku publicznego, na jakie przekazać można darowiznę, określone zostały przez prawodawcę w sposób kompleksowy.

W celu pełnego zabezpieczenia interesów konkretnego nadleśnictwa,przekazanie darowizny najlepiej jest potwierdzić uprzednim zawarciem umowy. Po stronie darczyńcy wystąpi konkretne nadleśnictwo, po stornie obdarowanego –podmiot na rzecz którego ma nastąpić bezpłatne przysporzenie. W umowie wskazać należy przede wszystkim - korespondujący z regulacją ustawową o działalności pożytku publicznego i wolontariacie - cel przekazania darowizny. Przedmiotowa umowa winna również zawierać zobowiązanie obdarowanego, iż spożytkuje on  uzyskaną korzyść na uprzednio obrany cel, zgodnie z zawartą umową.

 Nadleśnictwo ma wówczas pewność, że przekazane przez nie środki finansowe zostaną wykorzystane na konkretny wskazany cel pożytku publicznego, a tym samym nie narazi się na ewentualne negatywne konsekwencje podatkowe, bądź zarzuty związane z nieracjonalnym gospodarowaniem środkami finansowymi Skarbu Państwa.

Wątpliwości interpretacyjne w przedmiocie możliwości odliczenia od dochodu przekazanych darowizn, pojawiają się wówczas,gdy dany podmiot nie jest wpisany do rejestru organizacji pożytku publicznego.Dotyczy to na przykład niektórych uczniowskich klubów sportowych, które często występują do nadleśnictw o wsparcie finansowe swojej działalności, a nie są wpisane do wskazanego wyżej rejestru. Należy jednak uznać, iż jeżeli w statucie założycielskim podmiotu - a w tym przypadku uczniowskiego klubu sportowego - określono, iż Klub zajmuje się upowszechnianiem kultury fizycznej i sportu, to przekazanie darowizny na tę organizację będzie stanowiło podstawę do odliczenia od dochodu.

Jak wskazują organy podatkowe, zakres ulgi przewidzianej w przepisach podatkowych, nie uzależnia dokonania odliczenia od posiadania przez obdarowaną organizację formalnego statusu organizacji pożytku publicznego. ,,Istotne jest, aby jednostka obdarowana prowadziła działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych i nie była jednostką sektora finansów publicznych". ( por.Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji z dnia 28 kwietnia 2009 r., ILPB 3/423-121/09-4/DS).

 Zapraszamy również do zapoznania się z treścią artykułu, który zostanie opublikowany w najnowszym numerze czasopiśmie "Trybunie Leśnika".